Staal, kunststof en elektronica (vooral chips die in ventilatoren en regelingen zitten): zonder deze grondstoffen kunnen luchttechnische apparaten niet gemaakt worden. Sinds de uitbraak van de coronapandemie is het tekort aan deze grondstoffen nijpender geworden en de gevolgen zijn evident. Langere levertijden en oplopende prijzen. Aan de andere kant was de vraag naar gezonde binnenlucht nog nooit zo groot.

“Vooropgesteld: de schaarste is er.” Dorien Terpstra, vicevoorzitter Binnenklimaat Nederland en directeur bij Zehnder Group Nederland windt er geen doekjes om. Zowel in de utiliteits- als in de woningbouw zorgen de tekorten voor problemen. “Toen we dit vorig jaar hardop uitspraken, was er bij veel partijen nog ongeloof. Wat zouden wij er in Nederland nou van merken als er ergens in Azië een fabriek dichtgaat die negentig procent van de elektronica voor chips produceert? Inmiddels is het besef wel ingedaald en dat zet de markt zeker onder druk. Tegelijkertijd ligt er een mooie toekomst voor ons. Er moeten ontzettend veel woningen gebouwd worden. De pandemie heeft er bovendien voor gezorgd dat ventilatie eindelijk de aandacht krijgt die het – in onze ogen al veel langer natuurlijk – verdient.”

Europese chips, minder afhankelijkheid van Azië

Wouter Wijma, voorzitter Binnenklimaat Nederland en directeur van Ned Air, bevestigt dat beeld. “Het belang van een gezond binnenklimaat is ook in de utiliteitsbouw helder geworden. Neem alleen al de schoolgebouwen waar ongelooflijk veel werk aan de winkel is. In veel scholen is het slecht gesteld met het binnenklimaat. De schaarste aan grondstoffen speelt altijd wel een rol, maar is door corona vooral zichtbaar geworden. De prijzen zijn met tien tot twintig procent gestegen en leveringen worden vertraagd. Dan heb ik het over vier tot twaalf weken die er extra bijkomen. In sommige gevallen moeten we bepaalde componenten – zoals ventilatoren – later op locatie inbouwen, dat wil je liever niet. Het grote probleem is dat we veel te afhankelijk zijn van landen als China. Europa moet zelf chips gaan produceren en is daar inmiddels gelukkig ook mee gestart.”

Maar daarmee is niet van vandaag op morgen alles opgelost.
Terpstra: “Daarom is het nu juist zaak dat we de markt helpen en samen kijken naar oplossingen die wél gerealiseerd kunnen worden. Dat begint met transparant communiceren en dat doen we in onze sector nog veel te weinig. Kan een collega-ondernemer een helpende hand bieden? Hoe ziet de planning eruit en kan daarin iets naar voren worden gehaald in het bouwproces? Ga in overleg met een aannemer. Het lost niet alles op, maar het is wel een begin. Uiteindelijk raakt het ons allemaal, dus we zullen hierover met elkaar de dialoog aan moeten gaan. Het is een sneeuwbaleffect. Door het tekort aan grondstoffen kan een product of onderdeel niet gemaakt worden waardoor een installatie niet geleverd kan worden. Aan het eind van de rit kan een huis dan niet opgeleverd worden. Toeleverancier, fabrikant, groothandel, installateur, aannemer en eindgebruiker: vroeg of laat krijgen we er allemaal mee te maken.”

Dat constateerde Wijma begin 2021 ook. “Natuurlijk moet je als ondernemer altijd anticiperen op de markt. Tijdig voorraden bestellen waar dat kan, al krijg je nu niet alles in de hoeveelheden die je zou willen. Dat is echt het gevolg van de coronacrisis. Ik verwacht dat we nog zeker tot het derde kwartaal van dit jaar met de grondstof schaarste te maken hebben, waarvan elektronica en chips het meest urgent zijn.” Terpstra sluit zich daarbij aan. “Voor grondstoffen zoals staal zie je dat de markt zich al iets aan het stabiliseren is, hoewel de prijzen wel hoog blijven. Maar het tekort aan chips en het gevecht om chips tussen de sectoren zal echt nog een tijdje voelbaar blijven. Dat is zeker ook in het komende jaar een uitdaging,  alle ondernemers moeten zich dat goed realiseren. Als branchevereniging blijven we de schaarste aan grondstoffen ook agenderen.”

Schaarste biedt ook kansen voor duurzaamheid

De schaarste gaat ook kansen bieden voor versnelling op het gebied van duurzaamheid, aldus Terpstra: “Hoe gaan we met onze grondstoffen om en zijn er slimmere manieren om bestaande installaties een langere levensduur te geven?” Schaarste is niet nieuw, hoewel de tekorten door corona zeker toegenomen zijn. Het is ook een logisch gevolg van een branche die hard groeit, aldus Wijma. “Toeleveranciers moeten meegroeien en dat kost tijd. Laat onverlet dat er in de komende jaren enorm veel werk op ons wacht en dat biedt vooral kansen. Laten we die samen zo goed mogelijk benutten.”

Terpstra en Wijma zijn blij dat er door corona nu veel aandacht is voor ventilatie, maar dat houdt niet op in de tijd na corona. Terpstra: “Gezonde lucht is elke seconde belangrijk. Het gaat om de gezondheid van mensen en als we daar geen goede invulling aan kunnen geven de komende jaren, dan wordt de impact ervan heel groot.”